0212 231 0910 - 0537 328 6163
Passiflora incarnata
- Türkçe Adı: Çarkıfelek
- İngilizce Adı: Passion flower
- En Sık Bulunduğu Bölgeler ve Genel Özellikleri: Özellikle Avrupa’da bahçe bitkisi olarak yetiştirilen Çarkıfelek, güney doğu Amerika’dan Arjantin ve Brezilya’ya kadar geniş bir alanda yetişmektedir. Bu bitki, ülkemizde de sıkılıkla yetiştirilmektedir.
Kullanılabilir kısımlar: Bitkinin topraküstü kısımları, medikal amaçlar için kullanılmaktadır.
İçeriğindeki Bileşenler: Flavonoidler (C-glikozil flavonlar, izoviteksin, şaftosid, izoşaftosid, isoorientin, vicenin, lucenin, apigenin, luteolin, quercetin, viteksin vs..), siyanojenik glikozidler (ginokardin vs..), harmalin alkoloidleri (harmin, harmalin, harmalol, harman, harmin), maltol, etil maltol başta olmak üzere birçok bileşen içermektedir.
Etkileri ve Kullanıldığı Durumlar: Çarkıfelek bitkisinin sedatif (yatıştırıcı, rahatlatıcı), hipnotik (uyutucu), anksiyolitik (anksiyeteyi giderici), analjezik (ağrı kesici) ve antispazmodik (spazm giderici) etkileri olduğu bilinmektedir. Bazı araştırmalar, çarkıfelek çiçeğinde bulunan apigenin bileşeninin, merkezi benzodiyazepin reseptörlerine bağlanarak, anksiyolitik etkiye neden olduğunu (anksiyeteyi sakinleştirici), buna rağmen hafızayı veya motor fonksiyonları zayıflatmadığını göstermiştir. Bunun yanı sıra diğer çalışmalar bu bitkinin, amfetamin kaynaklı hipermotiliteyi azaltarak, agresiflik ve yerinde duramama gibi durumları sakinleştirdiğini, ağrı eşiğini yükselttiğini ve ağrının daha az hissedilmesine yol açtığını göstermiştir.
Bazı hayvan deneyleri, bitkideki maltol’un merkezi sinir sistemini deprese ederek spontane motor hareketleri yavaşlattığını ve uyku süresini uzattığını göstermiştir. Ayrıca çok yüksek dozlarının hayvanlarda anti-konvülsan etkili olduğu (kasılmaları önleyici) belirtilmiştir. Bitkide maltol bileşenine benzer etki gösteren etil maltol’un daha etkili anti konvülsan özellik gösterdiği ve motor hareketler üzerinde daha az etkili olduğu, bunun yanı sıra daha az toksik olduğu saptanmıştır.
Yapılan bazı araştırmalar, çarkıfelekteki harman alkoloidlerinin uyarıcı özellik gösterebileceğini ortaya koymakla beraber, maltol ve metil maltolun bu etkiyi maskelediği düşünülmektedir.
Çarkıfelek halk arasında,
- Halk arasında uykusuzluk olarak bilinen insomnia’nın tedavisinde,
- Anksiyete veya gerginliğe bağlı sindirim sistemi problemlerinde,
- Genel anksiyete bozukluğunun tedavisinde,
- Narkotikleri bırakırken görülen geri çekilme semptomlarının hafifletilerek rahatlatılmasında,
- Nevralji ağrılarını hafifletmeye yardımcı olarak,
- Vücudun genelinde görülebilen kasılmaları önlemek için,
- Histeri gibi psikolojik durumların tedavisinde,
- Spazmodik astımın tedavisine yardımcı olarak,
- Menopozda görülen klimakterik semptomların (sıcak basmaları vs..) giderilmesinde,
- Dikkat eksikliği ve hiperaktivite bozukluğunun tedavisine yardımcı olarak,
- Gerginlik ve tedirginlik durumlarını yatıştırmak için,
- Kalp çarpıntılarını ve kalpteki ritm bozukluklarını rahatlatmak için,
- Yüksek kan basıncını dengelemeye yardımcı olarak,
- Fibromiyaljiyi (kas ağrıları) rahatlatmak amacıyla,
- Ağrıların giderilmesine yardımcı olmak için oral yoldan (ağızdan alınarak) kullanılmaktadır.
Çarkıfelek, hemoroid tedavisine yardımcı olarak oturma banyosu şeklinde veya, yanıklar ve enflamasyonlu derinin tedavisinde topikal olarak (etkilenen bölgenin üzerine) kullanılabilir.
Bu bitkinin ekstresi, çeşitli yiyecek ve içeceklere aroma katmak amacıyla da kullanılmaktadır.
Etkili Olduğu Durumlar:
- Kaygı Nedenli Uyum Bozuklukları: İçinde çarkıfelek çiçeği de bulunan özel bir preparatın, kaygı kökenli uyum bozukluklarının bazı semptomlarını azalttığı görülmüştür.
- Anksiyete: Yapılan çalışmalar sonucu, çarkıfelek çiçeğinin anksiyeteyi azalttığına dair bazı deliller mevcutter. Örneğin çarkıfelek çiçeğinden elde edilen bir ekstrenin 45 damlasının, yaygın anksiyete bozukluğunun semptomlarını hafifletmede kullanılan bir ilaç olan 30 mg oxazepam’a (Serax) hemen hemen etki bakımından eşdeğer olduğu görülmüştür.
- Narkotiklerin Bırakılmasında Meydana Gelen Geri Çekilme Semptomları: 60 damla çarkıfelek bitkisi ekstresinin 0,8 mg klonidin ile beraber kullanımının, sadece klonidin kullanımıyla kıyaslandığında, narkotiklerin bırakılması esnasında görülebilen anksiyete, genel rahatsızlık, uykusuzluk ve ajitasyon gibi semptomlarının hafifletilmesinde daha başarılı olduğu görülmüştür.
Kullanım Şekli ve Dozaj: Genel anksiyete bozukluğuna karşı, günlük 45 damla çarkıfelek ekstresi, ya da çarkıfelek çiçeğinden üretilen 90 mg.lık tablet formu tavsiye edilmektedir.
Narkotiklerin bırakımını takiben meydana gelen geri çekilme semptomlarının hafifletilmesi için ise 0,8 mg klonidin’e ilaveten, 60 damla çarkıfelek çiçeği ekstresi kullanımı önerilmektedir.
Çarkıfelek çiçeğinin doğal, kurutulmuş topraküstü kısımlarını oral olarak kullanmak istiyorsanız 0,25-2 gram bitkiyi günde 3 kez tüketilmeniz tavsiye edilmektedir.
Eğer çarkıfelek çiçeğinin topraküstü kısımlarını çay olarak demleyerek tüketmek istiyorsanız 1 çay kaşığı kuru bitkinin üzerine 150 ml kaynar su ekleyerek 10 dakika demleyiniz. Bu çayı günde 3 kez ve uyumadan 1,5 saat önce tüketmeniz tavsiye edilir.
Çarkıfelek çiçeğinin toprak üstü kısmının günlük kullanım dozajı yaklaşık 4-8 gram kadardır. Bu bitkiyi basura karşı oturma banyosu şeklinde kullanacaksanız 20 gram bitkiyi 200 ml suda demleyerek soğutup, banyo suyunuza ekleyiniz.
Güvenlik ve Yan Etkileri: Çarkıfeleğin gıdalarda bulunan miktarının tüketimi güvenli kabul edilmekte olup, Amerikada gıdalarda bulunan miktarının kullanımı GRAS statüsündedir (güvenli)
Bu bitkinin kısa dönemli medikal amaçlı kullanımı da güvenli kabul edilmektedir. Yapılan bir araştırmada çarkıfelek çiçeği ekstrelerinin 1 aya kadar güvenle kullanabileceği görülmüştür. Ancak uzun dönemli ve çok yüksek doz kullanımı güvenli kabul edilmemektedir.
Çarkıfeleğin içerisindeki bazı bileşenlerin uterin kasılmalara neden olabileceği düşünüldüğünden gebeler tarafından medikal amaçlı kullanımı tavsiye edilmemektedir.
Bu bitkinin emzirme dönemindeki kullanımının güvenilirliğine ilişkin herhangibir veri olmadığından kullanımı tavsiye edilmemktedir.
Diğer Bitkilerle /Gıdalarla / Gıda Takviyeleriyle Etkileşim:
- Sedatif Etkisi Olduğu Bilinen Bitkiler: Çarkıfelek çiçeğinin sedatif etki (sakinleştirici, yatıştırıcı) gösteren bitkilerle beraber kullanımı teorik olarak sedatif etkiyi ve yan etkileri güçlendirebilir. Bu bitkiler ve gıda takviyeleri: 5HTP, kalamus, Kaliforniya haşhaşı, kedi nanesi, şerbetçiotu, Jamaika kızılcık ağacı, kava biberi, sarı kantaron, takke çiçeği, kediotu vs..
İlaçlarla Etkileşim:
- Merkezi Sinir Sistemi Depresanları: Çarkıfelek çiçeğinin sedatif ilaçlarla beraber kullanımı additif etkiye (her iki maddenin birbirinin etkisini güçlendirmesi) ve yan etkilere neden olabilir. Bazı MSS depresanları: benzodiazepinler, pentobarbital (Nembutal), fenobarbital (Luminal), sekobarbital (Seconal), fentanil (Duragesic, Sublimaze), morfin, zolpidem (Ambien) vs..
Hastalıklar veya Durumlarla Etkileşimi:
- Cerrahi Operasyon: Çarkıfelek çiçeği merkezi sinir sistemini deprese edici etki göstermektedir. Bu nedenle cerrahi operasyon esnasında verilen anestezi ve diğer ilaçlarla beraber etkisinin birleştiği durumlarda, additif (iki etkinin birleşerek daha da güçlenmesi) etki göstererek merkezi sinir sistemi depresyonuna yol açabilir. Bu nedenle cerrahi operasyondan en az 2 hafta önceden kullanımının kesilmesi gereklidir.
Çarkıfelek çiçeğinin, German Commission E tarafından onaylanan kullanım durumları:
- Gerginlik
- Insomnia (uykusuzluk)
Tadı: Kekremsi
Kullanılan Kısımları: Topraküstü kısımları
Enerjetiği: Serinletici
Sindirim Sonrası Etkisi: Kekremsi
Dosha’lar Üzerindeki Etkileri: Pitta ve Kapha’yı azaltırken, Vata’yı arttırır
Genel Nitelikleri: Nervin (sinirleri güçlendirici ve rahatlatıcı), sedatif (gevşetici ve rahatlatıcı), diüretik (idrar söktürücü), ağrı kesici, antispazmodik (spazm giderici), hipnotik (uyutucu)
Özellikle Etkilediği Organlar: Kalp, karaciğer
Kullanım Alanları: Çarkıfelek, doğu herbalizminde özellikle insomnia (uykusuzluk), Parkinson hastalığı, kasılmalar, epilepsi, histeri, nevralji, zona hastalığı, anksiyete, sinirsel gerginlik gibi durumların veya hastalıkların tedavisinde veya tedaviye yardımcı olarak kullanılır.
Uykusuzluk ve sinirsel gerginliği gidermek için eşit miktarda çarkıfelek çiçeği, takke çiçeği, kedi otu, bunların yarısı kadar meyan kökü ve zencefil kombine edilerek kullanıldığında oldukça işe yarayacağı düşünülmektedir.
